Jen tre kortuŝa filmeto "Printu vian viron". Aminda virino loĝas en Parizo kaj hazarde trafas reklamon de eblo printi perfektan viron. Por ekscii kio okazis poste rigardu la filmeton.
31/12/2020
Japanio | Nova maniero forpeli ursojn el la plantejoj...
En la urbo Takikawa, en Japanio, la terkultivistoj havas novan alternativon por forpeli la predantojn kiel ursojn el la plantejoj pere de la instalo de du mekanikaj lupoj. Tiaj robotoj, kiuj estas altaj je 2,6 m, havas malveran felon, videblajn dentojn kaj ruĝajn okulojn kaj krome ili balancas la kapon se ne paroli pri la eligo de hurloj, bojoj kaj pafoj por ke la ursoj ne allkutimiĝu...
HARA, Carlos Eduardo. Animais robôs. Superinteressante, San-Paŭlo, dec. 2020. Supernovas.
30/12/2020
La milito en Sirio kaj la nocivaj konsekvencoj en la infanoj
1 300 infanoj de Damasko en Sirio, en la lastaj 9 jaroj estis analizitaj kun la celo ekzameni la impakton de la milito en sia mensa sano. La rezulto estas memkompreneble katasfrofa:
53% prezentas situacion de posttraŭma streso.
61% havas moderajn/severajn problemojn pri mensa sano.
62% raportis pri malfacilaĵoj por kontroli sian koleron.
Rimarkindas, ke 40% el la infanoj perdis iun familianon kaj 50% devis translokiĝi pro la circonstancoj.
Referenco:
ELER, Guilherme. As marcas da guerra. Superinteressante, San-Paŭlo, dec. 2020. Supernovas.
Falsos amigos esperanto/português (7)
Asisti = assistir, auxiliar e não ver, estar presente = vidi, ĉeesti
Demisii = demitir-se e não demitir = eksigi, maldungi
Karafo = jarra e não garrafa = botelo
Pinto = ponta, extremidade, cume e não pinto = kokideto. Pintokunveno = reunião de cúpula
Pretendi = reclamar como direito, pretender, exigir; alegar, ter a pretensão de e não no sentido de aspirar, desejar = aspiri, deziri, intenci. Pretendema = pretensioso
Referências:
Dicionário Escolar da Língua Portuguesa/ Academia Brasileira de Letras. São Paulo: Companhia Editora Nacional, 2008.
29/12/2020
28/12/2020
As sociedades de esperanto criadas em Porto Alegre desde 1906
Por ocasião do 15º Congresso Brasileiro de Esperanto, realizado em 1957, em Niterói, RJ, o Sr. Benjamin C. Camozato, eminente esperantista gaúcho de então, apresentou seu trabalho sobre o Movimento do Esperanto no Estado do Rio Grande do Sul, cujo texto foi posteriormente reproduzido nos Anais do referido evento. A respeito das sociedades esperantistas criadas em Porto Alegre, todas elas na primeira metade do séc. 20, e não mais existentes, destacamos alguns elementos históricos de sua fala, acrescidos de outras observações:
Artigo no Deutsche Zeitung / Lorenz
Em 1894, sete anos depois do surgimento do esperanto, Arno Philipp, diretor do Deutsche Zeitung, jornal em alemão que circulava em Porto Alegre, publicou um artigo no mesmo sobre a língua de Zamenhof. Desde 1896, Francisco Valdomiro Lorenz, imigrante tcheco que acabou radicando-se na cidade de Dom Feliciano, RS, fortalece a divulgação do idioma não só no extremo sul, mas em todo o País. De sua autoria, tem-se o Esperanto sem Mestre, um verdadeiro clássico em termos de livros-textos.
Esperanta Societo Sud-Rio-Granda
Já no início do séc. 20, um movimento esperantista começa a se formar em Porto Alegre, impulsionado por figuras como Cristiano Kraemer, Reinaldo Frederico Geyer e Benjamin C. Camozato. Kraemer divulga o esperanto em nível local graças aos seus artigos no jornal Correio do Povo. Geyer e Camozato, ainda estudantes, chegaram a elaborar uma gramática e um dicionário, que infelizmente, por razões financeiras, não conseguiram publicar. De qualquer forma, o trabalho pioneiro dos citados, bem como de outros companheiros, resultou na fundação em 2 de setembro de 1906, no Clube Caixeiral, da Esperanta Societo Sud-Rio- Granda, a terceira entidade esperantista criada no País, todas no mesmo ano. Ao Brazila Klubo Esperanto, no Rio de Janeiro, foi enviado o seguinte telegrama: "Ontem tarde numerosa concorrência inaugurada Esperanta Societo Sud-Rio-Granda 122 samideanoj." Como resposta, recebeu-se a seguinte mensagem telegrafada: "Agradecemos comunicação. Calorosamente abraçamos caros samideanoj. Vivu Zamenhof! Vivu nia lingvo! - Brazila Klubo." Infelizmente por motivos vários (Camozato não faz referências a eles), a agremiação teve curta existência. Camozato menciona o fato de que "a implacabilidade do tempo, que elimina valores, foi mudando o aspecto humano".
Correio do Povo de 04/set/1906 - Foto obtida graças ao Núcleo
de Pesquisas Históricas (NPH-UFRGS)
Brazila Revuo Esperantista nº 6
Grêmio Esperantista Everardo Backheuser
Em 1923 é fundado o Grêmio Esperantista Everardo Backheuser, de curta duração.
Sud-Brazila Esperantistigilo
Em 12 de julho de 1927, conforme ata de fundação (Camozato equivocou-se quanto à data), igualmente no Clube Caixeiral, foi criada a Sud-Brazila Esperantistigilo, tendo inicialmente o nome de Esperanto-Centro de Porto Alegre, responsável pela promoção de cursos ministrados pelo Gen. Feliciano Domingues, Ary Zamora, Viterbo de Carvalho e Benjamin Camozato, com divulgação nos jornais Correio do Povo, Diário de Notícias e A Federação. Em 1936, a sociedade consegue junto à Prefeitura, então governada por Alberto Bins, que uma das ruas do bairro São João, na zona norte da cidade, fosse designada como Rua Zamenhof. A instituição acabou sendo extinta depois de alguns anos em função da ida de Viterbo de Carvalho para o Rio (tal como Reynaldo F. Geyer, diga-se de passagem), bem como "a dispersão de preciosos elementos", no dizer de Camozato.
A Federação, de 04/jul/1927 - Hemeroteca Digital da Biblioteca Nacional.
Esperantista Societo de Porto Alegre
A mais exitosa sociedade esperantista surgida em Porto Alegre foi sem qualquer sombra de dúvida a ESPA-Esperantista Societo de Porto Alegre, fundada a 2 de abril de 1945, tendo à frente os professores Paulo Menezes e Lúcio Vieira. Sua primeira diretoria era constituída de Ary Zamora (presidente), Alberto Sieber (vice-presidente), Bóris Eston (1º secretário), Lizipo José Rodrigues (2º secretário, Aloys Furtenbah (1º tesoureiro) e José Martins (2º tesoureiro). Em 1995 festejou seus 50 anos de existência, mas infelizmente veio a desaparecer poucos anos depois. Coube à ESPA a iniciativa da realização de alguns dos Encontros Gaúchos de Esperanto, vários encontros locais e um número sem fim de cursos de esperanto ao longo do tempo, dentre outras atividades em prol da divulgação do idioma na cidade.
Atualmente a Associação Gaúcha de Esperanto, fundada em julho de 1982 por Ivo Sanguinetti, constitui-se na única entidade esperantista em ação não só na capital bem como em todo o estado do Rio Grande do Sul. Sua página no Facebook tem como endereço: https://www.facebook.com/esperanto.rs.
Referência:
Os pioneiros. Kelkvorte, Porto Alegre, ago. 2017, p. 2.
26/12/2020
Kiel diri en Esperanto (7)
esconde-esconde = kaŝludo.
fone de ouvido = (kap)aŭskultilo
ingrediente = ingredienco
jeans = ĝinzo
noz = juglando
"polícia e ladrão" = kaptoludo
televisão a cabo = kabla televido
vitamina, batida = pulposuko
Referenco: https://dvd.ikso.net/vortaro/Hejma_vortaro.html#HH
22/12/2020
Pirahana: iu indiana lingvo tre kurioza por ni
Usona lingvisto studis la brazilan indianan lingvon pirahana (pirahã), parolatan tiam de 300 enloĝantoj de tribo en Amazonio kaj eltrovis tre kuriozajn aferojn:
- Ĝi estas lingvo kun nur tri volaloj kaj tri kaj ok konsonantoj.
- Ne ekzistas vortoj por numeroj, koloroj kaj eĉ terminoj por indiki kvanton: ĉiu(j), (mal)multe.
- Ne estas subpropozicioj en la frazoj.
- La parolanto nur povas aludi al homoj kaj objektoj fizike ĉeestantaj antaŭ li aŭ eventoj en kiuj li partoprenis.
20/12/2020
19/12/2020
17/12/2020
Mia neforgesebla ŝakpartio!
Mia patro lernigis la filojn, mian fraton kaj mi, ludi ŝakon. Li inkluzive ludis ŝakon per koresponsaĵoj kun amiko kiu vivis aliurbe. En mia mezlernejo mi ludis multe kaj tie estis jara ĉampionturniro pri diversaj sportoj kaj ŝako. Mi kune kun kolego reprezentis nian klason je la ludo de la reĝoj kaj dum tri sinsekvaj jaroj ni fariĝis ĉampionoj. Fakte ni ne sufiĉe bone ludis sed ni troviĝis inter tiuj kiuj en la lernejo plibone ludis des pli pro tio, ke ne troviĝis multe da lernantoj kiuj interesiĝis pri ŝako.
Mi neniam forgesis la partion en kiu mi fariĝis trifoje ĉampiono. Dum la ludo mi subite perdis mian reĝinon! Kia granda fuŝaĵo! Perdita ludo! - mi pensis. Kion fari? Mi simple movis la peonojn antaŭen por kune kun aliaj pecoj restantaj ataki la kontraŭan reĝon sed sen multe da espero pri pozitiva rezulto. Komencantoj en la ŝakludo dependas multe pri siaj strategioj utiliganta la damon. Sed mi sukcesis venki la ludon per neatendita eterna ŝakigo danke al miaj bravaj peonetoj. Feliĉe mia kontraŭulo samkiel mi havis siajn limojn...
15/12/2020
Li volis manĝi oranĝon
Mi preterpasis straton kaj vidis frenezulon supreniranta foston. Mi demandis:
- Kial vi supreniras tie?
Li respondis:
- Mi manĝos oranĝon!
Mi diris:
- Tio estas fosto, ne oranĝarbo.
Li respondis:
- La oranĝo troviĝas en mia poŝo kaj mi manĝas tie kie mi volas!
Profilo: Ciro Gomes de Freitas
Ciro Gomes de Freitas, 70jara, emerita historiografo kaj ekonomia kaj socia analizisto, loĝanta en Barra do Garças, en la ŝtato Mato Grosso, Brazilo, estis intervjuita de ĉi tiu blogo:
Kio vekis vian intereson pri Esperanto? La libera fenestro al la mondo kaj turismebleco sen lingvobaroj en monda ronda amikaro.
Kiamaniere vi esperantumas nuntempe? Registranta pere de fotoj kaj videoj la esperantajn eventojn en Brazilo kaj mondskale. Mi havas paĝon en YouTube kun rezultoj de tiaj fotfilmaj registroj nomatan Transnacia Esperanto-TV: https://www.youtube.com/channel/UCfWfyFnHgAwL8ZLQjVqYGWA?view_as=subscriber kaj en Facebook. Mi havas pere de UEA-Premio Unuan Premion pere de la video Aragvaja Eko-Krio, Tampere, Finnlando 1996, Duan Premion pere de la video Esperanto kaj Kulturo, en Berlino 1999.
Iu libro: La Danĝera Lingvo
Iu filmo: Doctor Zhivago
Iu muzikaĵo: Haleluja. Versio en Esperanto de Manno Montanna.
Iu muzikgrupo: Kajto
Iu aktoro: Fernanda Montenegro
Iu verkisto: Renata Ventura
Iu talento kiun vi ŝatus havi: Bela voĉo por kanti kaj pianludi
Iu famulo kiun vi admiras: Mahatmo Gandhi
Iu afero kiu dolĉigas la vivon: Sano kaj amo
Se vi havus pli da tempo: Mi vojaĝus pli kaj pli
Iu revo: Fina venko de Esperanto
Iu hobio: Filmfarado
Iu loko kiun vi dezirus koni: Pollando kaj Kanado
Iu donaco kiun plaĉas al vi gajni: Verŝajne lotaĵon.
Vi estas: Mi estas pacvojaĝema homo, amanto de la vivo, de la naturo, Esperanto kaj la mondo.
12/12/2020
10/12/2020
Akuzativo post "inter"
Normale inter ludas la rolon de prepozicio:
Mi agrable pasigis la tempon inter amikoj.
Sed estas apartaj situacioj en kiu -n estas postulata:
a) Ĉe akuzativo pri direkto:
Ŝi iris inter la tulipojn. = ... al loko inter la tulipoj. (PMEG)
b) Kiam inter indikas proksimumecon: inter 50 kaj 100 milionoj, tio estas, ia nombro inter 50 kaj 100. Sekve oni utiligas akuzativon:
La Hispana Gripo mortigis inter 50 kaj 100 milionojn da homoj en la tuta mondo.
Ĉikaze inter ne ludas la rolon de prepozicio sed de adverbo. Alia ekzemplo, ne kun inter sed kun de:
Oni kalkulis de du al tri mil personojn en la manifestacio.
Referenco:
WENNERGREN, Bertilo. PMEG 2020: plena manlibro de esperanta gramatiko. 12.3.4.7. Inter. Disponebla ĉe: https://bertilow.com/pmeg/gramatiko/rolmontriloj/rolvortetoj/lokaj_rolvortetoj/inter.html. Aliro: 10 nov. 2020.
04/12/2020
Alexander Humboldt kaj Euclides da Cunha: du malsamaj vidpunktoj - de raviĝo kaj malŝato pri Amazonio
Alexander von Humboldt (1769-1859), prusa natursciencisto kaj esploristo, kaj Euclides da Cunha [eŭ'clides da 'kunja] (1866-1909), brazila verkisto kaj ĵurnalisto, aŭtoro de fama verko pri la Sertano (tipa regiono en la nordoriento de Brazilo), registris du malsamajn vidpunktojn pri ilia sperto koni Amazonion.
Humboldt, verŝajne ĝia plej elstara esploristo, sur letero al la frato esprimas sian raviĝon pri tio kion li trovis en la venezuela Amazonio: "Ni kuris tien kaj reen kiel infanoj." Lia vojaĝkunulo, botanikisto, skribis pri sia unua kontakto kun la arbarego asertante, ke "li freneziĝus se la admirindaĵoj ne finiĝus tuj".
Aliflanke Euclides da Cunha, en vojaĝo al Amazonio por estri ekspedicion pri demarkacio ĉe la landlimoj inter Brazilo kaj Peruo, en sia postmorta verko À margem da História (Marĝene al la Historio), kiu temas pri la jaro en kiu li vivis en la granda arbaro, li utiligas terminojn kiel elreviĝo-n rilatita al la riverego Amazono, monotonio-n, por la pejzaĝo; malordo-n (la naturo), malperfektaĵo-n (la flaŭro), monstra-n (la faŭno), malŝatinda-n, por pasaro kaj kvazaŭ tio ne sufiĉus, li klasifikis la naturon kiel nekompleta-n.
Tre distingaj perceptoj pri la amazonia mondo...
Referenco:
SALLES, João Moreira Salles. Arrabalde: parte I - A floresta difícil. Piauí, Rio-de-Ĵanejro/San-Paŭlo, nov. 2020, p. 44.
Imagem:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acervo_Museu_do_Senado_(20349015646).jpg Aliro je: 25 nov 2020
.jpg){kind=link}
03/12/2020
Balanci/ skui/ svingi
Ni vidu la signifdiferencojn inter la tri terminoj:
Balanci = balancear, menear, sacudir. Mover um objeto, em um movimento ondulatório, de tal forma que ele levante e desça; mover ritmicamente um membro o ou a cabeça:
balanci la korpon de la knabo = sacudiu o corpo do menino
li jese balancis la kapon = balançou a cabeça afirmativamente
Skui = sacudir, abalar, estremecer, sacolejar. Mover algo de uma maneira rápida, abrupta e repetida:
skui tapiŝon = sacudir um tapete
skui la voston (hundo) = sacudir a cola (cão)
Svingi = agitar (lenço, cauda, flâmula...), sacudir, mexer, saracotear, bater (asas):
svingi la manon por saluti = sacudiu a mão para saudar
ili dancis svigante sin tien kaj reen = dançaram sacudindo-se para frente e para trás
Referencoj:
BALANCI. En: Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto. Disponebla ĉe: https://vortaro.net/#svingi_kd. Aliro je: 02 dec 2020.
BALANCI. Dicionário de Túlio Flores: Português-Esperanto, Esperanto-Português. Disponebla ĉe: http://vortaro.esperanto.org.br/. Aliro je: 02 dec 2020.
SKUI. En: Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto. Disponebla ĉe: https://vortaro.net/#skui_kd. Aliro je: 02 dec 2020.
SKUI. Dicionário de Túlio Flores: Português-Esperanto, Esperanto-Português. Disponebla ĉe: http://vortaro.esperanto.org.br/. Aliro je: 02 dec 2020.
02/12/2020
Holisma vidpunkto
Mi ne estas ateisto
sed aliflanke sekvas
nenian ismon nuntempe.
Ismoj dividas kaj malebligas
ian holisman vidpunton pri la realeco.
Assinar:
Postagens (Atom)